فقه الشیعه الاجتهاد و التقلید (کتاب)«فقه الشیعة- الاجتهاد و التقلید»، تالیف سید محمد مهدی موسوی خلخالی است که در موضوع اجتهاد و تقلید، به زبان عربی نگاشته شده است. ۱ - معرفی اجمالینگارنده، این کتاب را بر اساس مطالب مطرح شده در کتاب «عروة الوثقی» و با بهره وری از سرمایه‌های اصولی و فقهی که در محضر استاد خویش، آیة الله العظمی خویی، گردآوری نموده و با استفاده از تقریرات بحث خارج آن بزرگوار در اجتهاد و تقلید که توسط شاگردان قدیمی وی نگاشته شده، به تشریح مباحث فقهی اجتهاد و تقلید می‌پردازد. ۲ - ساختارکتاب، دارای یک مقدمه با عنوان «کلمة المؤلف» است و مطالب آن، در ذیل ۷۲ مسئله از باب اجتهاد و تقلید کتاب «العروة الوثقی» ارائه شده است. این کتاب، به روش فقه استدلالی و با استفاده از ادله عقلی و نقلی نوشته شده و نگارنده، از دیدگاه‌های سایر فقها نیز استفاده کرده است. ۳ - گزارش محتوادر ابتدای کتاب، بر ضرورت اجتهاد یا تقلید یا احتیاط در مواجهه با تکالیف شرعی تاکید شده و آیات قرآن، روایات معصومان و ادله متعدد عقلی در باره وجوب اجتهاد یا تقلید در امور شرعی مطرح شده‌اند. [۱]
فقه الشيعه(الاجتهاد و التقليد)، موسوی خلخالی، ص۸.
نگارنده، اجتهاد را بر احتیاط و تقلید مقدم داشته و مباحث مربوط به اجتهاد را پس از ارائه تعریفی از آن، بررسی می‌نماید. وی، اجتهاد را واجب کفایی دانسته و ادله جواز تقلید و شرایط مجتهد برای تقلید از او را بیان می‌کند. در مبحث مربوط به احتیاط نیز نگارنده، احتیاط در معاملات و عبادات و اقسام احتیاط را معرفی کرده و جواز احتیاط و مشروعیت آن را ذکر می‌کند. وی، تقلید در ضروریات و اصول دین را جایز ندانسته و معتقد است که تحقق این امور باید توسط خود مکلف و به صورت عقلی حاصل شود. [۲]
فقه الشيعه(الاجتهاد و التقليد)، موسوی خلخالی، ص۴۱.
نویسنده، عمل کردن بدون تقلید و احتیاط را باطل دانسته و حقیقت تقلید را بر حسب لغت و ادله شرعی بیان و تکلیف مقلد هنگام اختلاف فتاوای مجتهدان را بررسی کرده است. در بخش دیگری از کتاب، ادله قائلین به جواز تقلید از مجتهد مرده، بررسی و اطلاق ادله تقلید، استصحاب و سیره عقلا، مهم‌ترین دلایل جواز تقلید از مجتهد مرده تلقی شده و شرایط تقلید از مجتهد متوفی تبیین و تقلید ابتدایی از مجتهد مرده، غیر مجاز معرفی شده است. ۳.۱ - احکام عدولنگارنده، در بخش بعدی کتاب، احکام عدول از یک مجتهد زنده و رجوع به مجتهد زنده دیگر و ادله قائلین و مخالفین را بررسی کرده است. قائلین به جواز از ادله‌ای مانند استصحاب، قاعده اشتغال، لزوم مخالفت قطعیه و اجماع استفاده می‌کنند. تقلید از مجتهد اعلم، شرایط مجتهد اعلم و چگونگی شناسایی چنین مجتهدی از مباحث بعدی می‌باشد که در آن نیز نویسنده، دلایل شرعی خود را ارائه نموده است. [۳]
فقه الشيعه(الاجتهاد و التقليد)، موسوی خلخالی، ص۷۵.
تخییر بین دو مجتهد مساوی از لحاظ علم و تقوی، مفهوم عدالت و مروت در مورد مجتهد و مصادیق آن، راه‌های اثبات عدالت مجتهد، احکام زوال شرایط اجتهاد در یک مجتهد و تکلیف مقلدان وی در این هنگام، راه‌های علم پیدا کردن به فتوای مجتهد و حکم تغییر رای و فتوای مجتهد، از دیگر مباحث مهم مطرح شده در این کتاب می‌باشد. [۴]
فقه الشيعه(الاجتهاد و التقليد)، موسوی خلخالی، ص۱۱۷.
۴ - وضعیت کتابدر پایان کتاب، فهرستی تفصیلی از مباحث کتاب ارائه شده و مستندات فقهی مؤلف نیز در پاورقی آمده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه
|